Lactose staat vaak vermeld op verpakkingen van zuivelproducten, maar wat is het precies? Waarom kunnen sommige mensen er niet goed tegen, en in welke voedingsmiddelen zit het allemaal?
In dit artikel lees je wat lactose is, hoe het lichaam het verwerkt, wat lactose-intolerantie inhoudt en hoe je weet of je er gevoelig voor bent. We leggen ook uit welke producten lactose bevatten, welke alternatieven er zijn en hoe je je voeding kunt aanpassen als je lactose moet vermijden.
Wat is lactose?
Lactose is een melksuiker die van nature voorkomt in melk en melkproducten. Het is een disacharide, wat betekent dat het uit twee suikermoleculen bestaat: glucose en galactose. In het lichaam wordt lactose afgebroken door het enzym lactase.
Bij mensen die voldoende lactase aanmaken, wordt lactose probleemloos verteerd. Bij mensen met een tekort aan lactase komt lactose onverteerd in de dikke darm terecht, wat kan leiden tot klachten zoals buikpijn, een opgeblazen gevoel en diarree.
In welke voedingsmiddelen zit lactose?
Lactose zit vooral in dierlijke zuivelproducten. De hoeveelheid lactose verschilt per product.
Typische producten met lactose:
- Melk (koe, geit, schaap)
- Yoghurt en karnemelk
- Room en slagroom
- Kaas (vooral verse kaas zoals mozzarella, smeerkaas en cottage cheese)
- IJs op basis van melk
Let ook op verborgen lactose in:
- Kant-en-klare sauzen
- Boterhamworst, paté en andere bewerkte vleeswaren
- Gebak, koekjes en brood
- Bereide maaltijden en instantsoepen
Op verpakkingen wordt lactose vaak aangeduid als melkpoeder, weipoeder of melkbestanddelen.
Wat is het verschil tussen lactose en melkeiwit?
Lactose is een suiker die voorkomt in melk, terwijl melkeiwitten (zoals caseïne en wei-eiwit) de eiwitcomponent van melk vormen.
Lactose-intolerantie is dus iets anders dan een melkeiwitallergie:
- Bij lactose-intolerantie kan je lichaam de melksuiker niet goed afbreken
- Bij melkeiwitallergie reageert je immuunsysteem op het eiwit, wat kan leiden tot allergische reacties zoals jeuk, huiduitslag of ademhalingsproblemen
De behandeling is ook anders: bij intolerantie vermijd je lactose, bij een allergie vermijd je álle melkproducten, inclusief lactosevrije varianten.
Wat is lactose-intolerantie?
Lactose-intolerantie betekent dat je lichaam te weinig van het enzym lactase aanmaakt om lactose goed te verteren. Hierdoor komt de lactose onverteerd in de dikke darm terecht, waar bacteriën het gaan afbreken. Dat proces veroorzaakt gassen en zuren die leiden tot klachten.
Typische symptomen zijn:
- Opgeblazen gevoel
- Buikpijn of krampen
- Diarree of dunne stoelgang
- Winderigheid
- Misselijkheid na het eten van zuivel
Deze klachten treden meestal op binnen 30 minuten tot 2 uur na consumptie van lactosebevattende producten.
Hoe weet je of je lactose-intolerant bent?
Als je vermoedt dat je klachten te maken hebben met lactose, zijn er verschillende manieren om dit te testen:
- Lactosevrije testweek: een week geen lactose gebruiken en kijken of de klachten verdwijnen
- Lactose-herintroductie: opnieuw een lactoseproduct nemen en kijken of de klachten terugkomen
- Waterstof-ademtest: een medische test waarbij je via uitgeademde lucht meet of lactose niet goed wordt verteerd
- Bloedonderzoek: soms wordt ook de bloedsuikerspiegel gemeten na inname van lactose
Raadpleeg altijd een arts of diëtist voor een correcte diagnose en voedingsadvies.
Welke alternatieven zijn er voor lactose?
Wie lactose moet vermijden, heeft gelukkig veel alternatieven tot zijn beschikking. Zowel plantaardige als dierlijke opties zijn mogelijk.
Lactosevrije of lactosearme alternatieven:
- Lactosevrije melk, yoghurt en room (koemelk zonder lactose)
- Plantaardige melk zoals amandelmelk, havermelk, sojamelk of kokosmelk
- Harde kazen zoals Parmezaan en oude Goudse kaas (bevatten nauwelijks lactose)
- Lactosevrije ijssoorten op plantaardige basis
Let op: niet elk plantaardig product is automatisch gezond. Kies ongezoete varianten zonder toegevoegde aroma’s of suikers.
Veelgestelde vragen
Zit er lactose in kaas?
Ja, maar de hoeveelheid verschilt sterk. Harde kazen zoals Parmezaan, cheddar en oude Goudse bevatten bijna geen lactose. Verse kazen zoals roomkaas en mozzarella bevatten meer.
Is lactose-intolerantie hetzelfde als een allergie?
Nee, lactose-intolerantie is een verteringsprobleem en géén allergie. Bij een allergie speelt het immuunsysteem een rol, bij intolerantie niet.
Kun je lactose-intolerant worden op latere leeftijd?
Ja, veel mensen ontwikkelen lactose-intolerantie pas na de kinderjaren, omdat de productie van lactase met de leeftijd kan afnemen.