In dit artikel ontdek je wat de term non-binair precies betekent, hoe mensen zich identificeren binnen die term en waarom het steeds vaker ter sprake komt in media, onderwijs en dagelijks leven.
Je leest waar het begrip vandaan komt, hoe het verschilt van andere genderidentiteiten, en wat de praktische gevolgen zijn voor zaken als voornaamwoorden, paspoorten of kledingkeuze.
Wat is non-binair?
Non-binair betekent dat iemand zich niet uitsluitend als man of vrouw identificeert.
In plaats van binnen de klassieke tweedeling van man of vrouw (het ‘binaire’ gendersysteem), voelt een non-binaire persoon zich ergens daartussenin, of buiten die indeling. Dat kan betekenen dat iemand zich zowel man als vrouw voelt, geen van beide, of wisselend.
Non-binair is dus een overkoepelende term voor genderidentiteiten die buiten het traditionele man-vrouw-model vallen. Het zegt iets over hoe iemand zichzelf ervaart, niet over het biologische geslacht waarmee die persoon is geboren.
Waar komt de term non-binair vandaan?
De term komt uit het Engels en betekent letterlijk ‘niet-binair’ — dus: buiten het tweedelige systeem.
De eerste keer dat het woord non-binair opdook in gendergerelateerde context was in de jaren 1990, vooral binnen queer-gemeenschappen in de Verenigde Staten. In Nederland en België wordt het woord pas sinds de jaren 2010 breder gebruikt.
In 2014 erkende Facebook voor het eerst meer dan 50 genderopties, waaronder non-binair. Sindsdien is het begrip wereldwijd bekender geworden.
Wat is het verschil tussen non-binair en transgender?
Een transgender persoon identificeert zich met een ander geslacht dan het geboortegeslacht. Dat kan van man naar vrouw zijn, of omgekeerd.
Een non-binair persoon past niet binnen die indeling. Iemand kan dus wél transgender én non-binair zijn (bijvoorbeeld: geboren als vrouw, voelt zich geen vrouw en ook geen man).
Kort samengevat:
- Transgender = je wijkt af van je geboortegeslacht
- Non-binair = je past niet binnen de hokjes man of vrouw
Niet alle non-binaire mensen zijn transgender, en niet alle transgender mensen zijn non-binair.
Hoe herkennen non-binaire mensen zichzelf?
Er is geen vaste manier waarop non-binaire mensen zichzelf uiten. Sommigen gebruiken genderneutrale voornaamwoorden zoals hen/hun, anderen kiezen voor die/diens of zelfs gewoon hij of zij, afhankelijk van wat goed voelt.
Ook uiterlijk of kledingstijl kan variëren:
- Sommigen kiezen voor een androgyne look
- Anderen dragen afwisselend ‘mannelijke’ of ‘vrouwelijke’ kleding
- Veel non-binaire mensen vinden het belangrijk dat ze niet in een hokje worden geplaatst
De manier waarop iemand zich uit, verschilt dus per persoon en is altijd persoonlijk.
Wordt non-binair officieel erkend?
In Nederland en België worden er steeds meer stappen gezet om non-binaire personen juridisch te erkennen.
Voorbeelden:
- In Nederland is het sinds 2022 mogelijk om een ‘X’ in het paspoort te laten zetten in plaats van M of V.
- In België wordt gewerkt aan wetgeving om een derde geslachtsoptie mogelijk te maken.
- Steeds meer formulieren, scholen en bedrijven laten mensen zelf hun gender aanduiden of kiezen voor een genderneutrale optie.
De wettelijke en maatschappelijke erkenning groeit, maar is nog volop in ontwikkeling.
Wat is het belang van correcte voornaamwoorden?
Voor veel non-binaire mensen zijn voornaamwoorden belangrijk omdat ze een weerspiegeling zijn van hun identiteit.
Het gaat dan om woorden als:
- Hen/hun
- Die/diens
- Zij/haar of hij/hem (bij sommige non-binaire personen die wél voor een binaire vorm kiezen)
Door het juiste voornaamwoord te gebruiken, toon je respect voor iemands identiteit. Veel organisaties, scholen en bedrijven beginnen daarom met het standaard vermelden of vragen van iemands voornaamwoorden.
Veelgestelde vragen
Wat betekent non-binair letterlijk?
Non-binair betekent dat iemand zich niet uitsluitend identificeert als man of vrouw.
Is non-binair hetzelfde als transgender?
Niet altijd. Iemand kan transgender zijn zonder non-binair te zijn, en omgekeerd.
Welke voornaamwoorden gebruiken non-binaire mensen?
Veelvoorkomende voornaamwoorden zijn hen/hun, die/diens of soms toch hij of zij, afhankelijk van de persoon.