Als je ooit in een vliegtuig hebt gezeten en plotseling begon te schudden, heb je turbulentie ervaren. Het is één van de meest besproken onderwerpen onder vliegreizigers, vooral bij mensen met vliegangst.
In dit artikel lees je wat turbulentie precies is, waardoor het ontstaat en of het gevaarlijk is. We bespreken de verschillende soorten turbulentie, hoe piloten ermee omgaan en waarom het vaak voorkomt tijdens een vlucht.
Wat is turbulentie?
Turbulentie is een plotselinge en vaak onregelmatige beweging van de lucht, waardoor een vliegtuig begint te schudden of op en neer beweegt.
Deze luchtbewegingen worden veroorzaakt door verschillen in luchtdruk, temperatuur, windrichting of de aanwezigheid van obstakels zoals bergen of onweerswolken. Turbulentie is een volledig natuurlijk verschijnsel in de atmosfeer en komt vrijwel dagelijks voor in het luchtverkeer.
Waardoor ontstaat turbulentie?
Turbulentie kan ontstaan door verschillende omstandigheden in de lucht. De meest voorkomende oorzaken zijn:
- Jetstreams: krachtige luchtstromen op grote hoogte die snelheden van 150 tot 400 km/u kunnen bereiken
- Thermiek: opstijgende warme lucht, vooral bij zonnig en heet weer
- Onweerswolken (cumulonimbus): verticale luchtstromen binnen stormwolken
- Gebergte: lucht die omhoog wordt geduwd bij het passeren van bergen (berggolven)
- Luchtverkeersdrukte: wake turbulence, veroorzaakt door passerende vliegtuigen
Turbulentie is dus een combinatie van natuurkrachten die samen voor onrustige luchtbewegingen zorgen.
Is turbulentie gevaarlijk?
Turbulentie voelt onprettig, maar is in de meeste gevallen niet gevaarlijk. Moderne vliegtuigen zijn gebouwd om deze krachten moeiteloos op te vangen.
De kans op schade aan het vliegtuig is zeer klein. Wel kunnen er letsels ontstaan als passagiers niet vastzitten met hun gordel, vooral bij plotselinge of hevige turbulentie. Daarom is het advies om altijd je gordel om te houden tijdens de vlucht.
Welke soorten turbulentie zijn er?
Turbulentie wordt ingedeeld op basis van oorzaak en intensiteit. Er zijn grofweg vier soorten:
- Lichte turbulentie: lichte trillingen, nauwelijks invloed op comfort
- Matige turbulentie: voelbaar schudden, eten en drinken kunnen omvallen
- Ernstige turbulentie: plotselinge hoogteverschillen, moeilijk bewegen in de cabine
- Extreme turbulentie: zeldzaam, met korte periodes van controleverlies (komt bijna nooit voor)
In 95% van de gevallen gaat het om lichte tot matige turbulentie.
Wat doen piloten tijdens turbulentie?
Piloten zijn goed voorbereid op turbulentie en volgen vaste procedures om veiligheid te garanderen. Ze doen onder andere het volgende:
- Raadplegen vooraf de weersinformatie om turbulente gebieden te vermijden
- Overleggen met de luchtverkeersleiding en andere piloten over de situatie
- Wijzigen de hoogte of koers van het vliegtuig als dat veiliger is
- Schakelen het ‘stoelriemen vast’-signaal in voor passagiers en cabinepersoneel
- Vermijden bewust stormzones of grote cumulonimbuswolken
Turbulentie is dus zelden een verrassing in de cockpit. Piloten zijn getraind om ermee om te gaan.
Waarom komt turbulentie vaak voor tijdens het vliegen?
Turbulentie komt vooral voor:
- Tijdens het klimmen of dalen, omdat het vliegtuig dan verschillende luchtlagen passeert
- Rond grote wolkenformaties, zoals onweersbuien
- Bij het kruisen van jetstreams op kruishoogte (rond 10 tot 12 km hoogte)
- In de buurt van bergen, vooral bij harde wind
Sommige routes, zoals over de Atlantische Oceaan of boven de Alpen, staan bekend om frequente turbulentie. Vluchten vroeg in de ochtend of laat in de avond hebben vaak minder turbulentie, omdat de lucht dan stabieler is.
Veelgestelde vragen
Kan turbulentie een vliegtuig laten neerstorten?
Nee, moderne vliegtuigen zijn ontworpen om zware turbulentie aan te kunnen. Neerstorten door turbulentie komt in de praktijk niet voor.
Wat moet ik doen tijdens turbulentie?
Blijf zitten met je gordel om, leg losliggende spullen weg en volg de instructies van het cabinepersoneel.
Is turbulentie erger bij slecht weer?
Turbulentie komt vaker voor bij slecht weer, zoals bij stormen of onweerswolken, maar kan ook optreden bij helder weer (clear air turbulence).