Zwangerschapsvergiftiging klinkt ernstig – en dat is het ook. Toch weten veel mensen niet precies wat het inhoudt. Het komt voor bij een klein percentage van alle zwangerschappen, maar de gevolgen kunnen groot zijn als het niet op tijd wordt herkend. In dit artikel lees je wat zwangerschapsvergiftiging is, hoe je het herkent, welke oorzaken eraan ten grondslag liggen en wat artsen doen om complicaties voor moeder en baby te voorkomen.
Wat is zwangerschapsvergiftiging?
Zwangerschapsvergiftiging is een verzamelnaam voor ernstige complicaties tijdens de zwangerschap waarbij de bloeddruk verhoogd is en organen zoals nieren, lever of hersenen kunnen worden aangetast.
De medische term is pre-eclampsie, maar in de volksmond wordt het vaak zwangerschapsvergiftiging genoemd. Het ontstaat meestal na de 20e week van de zwangerschap en wordt gekenmerkt door hoge bloeddruk in combinatie met eiwitverlies via de urine.
In ernstige gevallen kan het overgaan in eclampsie (stuipen) of het HELLP-syndroom, waarbij de lever ernstig wordt aangetast. Zwangerschapsvergiftiging vereist altijd medische controle en soms zelfs opname of vroegtijdige bevalling.
Wat zijn de symptomen van zwangerschapsvergiftiging?
De symptomen kunnen per vrouw verschillen, maar dit zijn de meest voorkomende signalen:
- Plotselinge hoge bloeddruk (vaak boven de 140/90 mmHg)
- Eiwit in de urine
- Vocht vasthouden, vooral in gezicht, handen en enkels
- Heftige hoofdpijn die niet overgaat
- Wazig zien of lichtflitsen voor de ogen
- Misselijkheid of pijn in de bovenbuik (onder de ribben)
- Vermoeidheid of algehele malaise
Het is belangrijk om bij deze klachten direct contact op te nemen met een verloskundige of arts. Zwangerschapsvergiftiging ontwikkelt zich soms snel en kan zonder behandeling gevaarlijk zijn voor moeder én kind.
Wat is de oorzaak van zwangerschapsvergiftiging?
De precieze oorzaak is nog niet volledig bekend, maar het heeft vrijwel altijd te maken met een probleem in de aanleg van de placenta.
Bij een normale zwangerschap groeit de placenta geleidelijk in het baarmoederslijmvlies, maar bij zwangerschapsvergiftiging ontwikkelt die zich vaak onregelmatig. Daardoor krijgt de placenta onvoldoende bloedtoevoer, wat leidt tot een reactie van het lichaam: de bloeddruk stijgt en organen raken overbelast.
Factoren die de kans op zwangerschapsvergiftiging verhogen:
- Eerste zwangerschap
- Leeftijd boven de 40 jaar
- Meerlingzwangerschap
- Hoge bloeddruk of nierproblemen in de voorgeschiedenis
- Overgewicht of diabetes
Hoe wordt zwangerschapsvergiftiging vastgesteld?
Zwangerschapsvergiftiging wordt vastgesteld op basis van bloeddrukmetingen, urineonderzoek en bloedonderzoek.
De arts of verloskundige controleert:
- De hoogte van je bloeddruk
- De hoeveelheid eiwit in je urine
- De werking van je lever, nieren en bloedstolling via bloedonderzoek
- De groei en gezondheid van de baby via echo en CTG
Als zwangerschapsvergiftiging wordt vastgesteld, volgt meestal intensieve monitoring in het ziekenhuis. Soms is bedrust voldoende, maar in ernstigere gevallen kan een vroegtijdige bevalling nodig zijn, afhankelijk van de zwangerschapsduur.
Wat is de behandeling bij zwangerschapsvergiftiging?
De enige definitieve behandeling is de bevalling, maar tot die tijd proberen artsen de situatie zo stabiel mogelijk te houden.
Mogelijke behandelingen zijn:
- Bloeddrukverlagende medicijnen
- Corticosteroïden om de longrijping van de baby te versnellen (bij vroeggeboorte)
- Opname in het ziekenhuis voor monitoring
- Vroegtijdige inleiding van de bevalling als de gezondheid van moeder of kind verslechtert
Na de bevalling verdwijnen de klachten meestal binnen enkele dagen tot weken. Wel blijft nazorg belangrijk, omdat zwangerschapsvergiftiging ook op de lange termijn invloed kan hebben op de bloeddruk of de nierfunctie van de moeder.
Veelgestelde vragen
Hoe groot is de kans op zwangerschapsvergiftiging?
Ongeveer 3 tot 5% van alle zwangere vrouwen krijgt een vorm van zwangerschapsvergiftiging.
Is zwangerschapsvergiftiging gevaarlijk voor de baby?
Ja, vooral als het leidt tot groeivertraging of vroeggeboorte. Daarom wordt de gezondheid van de baby intensief gevolgd.
Kun je zwangerschapsvergiftiging voorkomen?
Niet helemaal, maar een gezonde levensstijl en regelmatige controles helpen om risico’s vroeg te signaleren.
Komt zwangerschapsvergiftiging vaker terug bij een volgende zwangerschap?
De kans is iets groter, vooral als je het in ernstige vorm hebt gehad. Je wordt dan meestal extra gecontroleerd.
Wanneer ontstaat zwangerschapsvergiftiging meestal?
Meestal na de 20e week, vaak pas in het derde trimester. Vroege vormen (voor 28 weken) zijn zeldzamer maar ernstiger.